၀ါရွင္တန္ ကြန္ဆန္ဆပ္ နိဒါန္း
ဒီကေန႔ေခတ္မွာ ဖြံ႕ၿဖဳိးဆဲ ႏုိင္ငံေတြဟာ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရး ဖြံ႕ၿဖဳိးတုိးတက္မႈပုံစံကုိ အေနာက္ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ ပုံစံထက္ပုိၿပီး ႏွစ္ၿခဳိက္လုိ လားသေဘာက်လာၾကတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲ။
ထင္သာျမင္သာရွိတဲ့ အခ်က္တစ္ခ်က္က တ႐ုတ္ဟာ အျခားႏုိင္ငံေတြရဲ႕ ျပည္တြင္းေရးမွာ ဝင္မစြက္ဘူး။ သူကုိယ္တုိင္ ကြန္ျမဴနစ္ဝါဒ က်င့္သုံးေပမယ့္ အျခားႏုိင္ငံေတြကို မတင္ပုိ႔ဘူး။ စီးပြားေရး နယ္ပယ္မွာ ေစ်းကြက္စီးပြားေရး စနစ္က်င့္သုံးတယ္။ စီးပြားေရးကုိ စီးပြားေရး ဆန္ဆန္ပဲ ဆက္ဆံလုပ္ကုိင္တယ္။ ဒါေတြေၾကာင့္ တ႐ုတ္ရဲ႕ စီးပြားေရး ဖြံ႕ၿဖဳိးတုိးတက္မႈ ပုံစံဟာ အျခားႏုိင္ငံေတြ အထူးသျဖင့္ ဖြံ႕ၿဖဳိးဆဲႏုိင္ငံေတြ ကုိ ဆြဲေဆာင္ႏုိင္စြမ္းရွိတယ္။
ဒီတ႐ုတ္စီးပြားေရး ပုံစံက အေမရိကန္ႏုိ္င္ငံရဲ႕ ဝါရွင္တန္ ဆႏၵသေဘာထား ဒါမွမဟုတ္ ဝါရွင္တန္ ကြန္ဆန္ဆပ္- Wachington Consensus လုိ႔ ေခၚၾကတဲ့ အေတြးအျမင္ အယူအဆကုိ ကမၻာ့စီးပြားေရး ဇာတ္ခုံေပၚမွ တြန္းခ်ပစ္ခဲ့တယ္။ ဒီျဖစ္စဥ္ကုိ နားလည္သေဘာေပါက္ဖုိ႔အတြက္ အတိတ္သမုိင္းေၾကာင္းကုိ တေစ့တေစာင္း လွန္ေလွာၾကည့္ၾကရ ေအာင္ပါ။
ကိန္းစ္ရဲ႕ အခန္းက႑
ဂြၽန္ေမနတ္ကိန္းစ္ --John Maynard Keynes(၁၈၈၃-၁၉၄၆) ႏွစ္ဟာ ကိန္းဘရစ္ တကၠသုိလ္က ဘြဲ႕ရခ့ဲတယ္။ ေက်ာင္းၿပီးေတာ့ မီးရထားလုပ္ငန္း လုပ္ကုိင္ဖုိ႔ ႀကဳိး ပမ္းတယ္။ မေအာင္ျမင္ေတာ့ ၿဗိတိသွ် အစုိးရရဲ႕ ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္း စာေမးပြဲ ဝင္ေျဖတယ္။ ေဘာဂေဗဒဘာသာ ရပ္မွာ အမွတ္အနည္းဆုံးနဲ႔ စာေမးပြဲ ေအာင္ျမင္ခဲ့တယ္။
ၿဗိတိသွ် အစုိးရက သူ႔ကုိ အိႏၵိယမွာ အမႈထမ္းဖုိ႔ ေစလႊတ္ခဲ့တယ္။ အိႏၵိယမွာ မေပ်ာ္ပုိက္တာနဲ႔ အလုပ္က ႏုတ္ထြက္ၿပီး လန္ဒန္ၿမဳိ႔ ျပန္လာခဲ့တယ္။ ၿပီးေတာ့ ကိန္းဘရစ္က ဂ်ာနယ္ေတြမွာ ေဆာင္းပါးေတြ ဘာေတြ ေရးသားတယ္။ မၾကာမီမွာပဲ Bloombury Group အဖြဲ႕ဝင္ျဖစ္လာတယ္။ အဲဒီအဖြဲ႕ထဲမွာ Virginia Woolf, Lyton Strachey, E,M, Forster တုိ႔လုိ ၿဗိတိသွ် လွ်မ္းလွ်မ္းေတာက္ စာေရးဆရာႀကီးေတြနဲ႔ ရင္းႏွီးခြင့္ရလာခ့ဲတယ္။
ၾသစႀတီးယား ဧကရာဇ္ရဲ႕ သားေတာ္ Francis Ferdinand လုပ္ႀကံ သတ္ျဖတ္ျခင္းခံရၿပီးတဲ့ေနာက္ ဥေရာပ တစ္ခြင္မွာ စစ္ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ အဲဒီ အခ်ိန္မွာ ၿဗိတိသွ် ဘ႑ာေရးဌာန က ကိန္းစ္ကုိေခၚၿပီး အလုပ္ခန္႔ခဲ့ တယ္။ ကိန္းစ္ဟာ ရာထူးအဆင့္ဆင့္ တုိးတက္တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့ ရၿပီး သူလဲ ေဘာဂေဗဒ ပညာရွင္ တစ္ဦးျဖစ္လာခဲ့တယ္။
ကိန္းစ္ဟာ ဗာေဆးၿမဳိ႕မွာ က်င္းပခဲ့တဲ့ Paris Peace Conference ကုိ တက္ေရာက္ခြင့္ရခ့ဲၿပီး အဲဒီကေန လန္ဒန္ၿမဳိ႕ ျပန္ေရာက္ေတာ့ The Economic Consequences of the Peace ဆုိတဲ့ စာတမ္းတစ္ေစာင္ ေရးသားထုတ္ေဝခဲ့တယ္။ ကိန္းစ္လဲ ခ်က္ခ်င္း နာမည္ႀကီးသြားတယ္။ ကိန္းစ္က ဂ်ာမန္ စစ္ေလ်ာ္ေၾကးဟာ လုံးဝ တရားမွ်တမႈ မရွိဘူး။ ႏုိင္ထက္ စီးနင္းႏုိင္လြန္းတယ္လုိ႔ ေထာက္ျပခဲ့ၿပီး ဥေရာပမွာ မတည္မၿငိမ္ျဖစ္မႈေတြ ေနာက္ထပ္ ေပၚထြက္လာဦးမယ္လုိ႔ ေဟာကိန္းထုတ္ခဲ့တယ္။
ကိန္းစ္ေျပာသလုိပဲ ဥေရာပ တစ္ခြင္မွာ ဒုတိယ ကမၻာစစ္ႀကီး ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ စစ္ၿပီးတဲ့ေနာက္ အေမရိကန္ႏုိင္ငံ New Hampshire ျပည္နယ္က Bretton Woods ၿမဳိ႕ကေလးမွာ က်င္းပတဲ့ အစည္းအေဝးကုိ ကိန္းစ္ဟာ ၿဗိတိသွ် ကုိယ္စားလွယ္ အဖြဲ႕ကုိ ဦးေဆာင္ၿပီး တက္ေရာက္ခဲ့တယ္။ စစ္ၿပီးေခတ္ ကုန္သြယ္ေရးနဲ႔ စီးပြားေရး နယ္ပယ္ေတြမွာ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ စနစ္တစ္ရပ္ ထုဆစ္ ပုံေဖာ္တဲ့အခါ ကိန္းစ္ဟာ အေရးအပါဆုံး ေဘာဂေဗဒ ပညာရွင္ တစ္ဦးအျဖစ္ ထြက္ေပၚလာတယ္။
ဘရိတန္ဝုဒ္အစည္းအေဝးက ခ်မွတ္ခဲ့တဲ့ အေနာက္ႏုိင္ငံ မူဝါဒရဲ႕ အမ်ားဆႏၵ သေဘာထား-Consen-sus of Western Policy ဟာ အေနာက္အုပ္စုအေပၚ ႏွစ္ေပါင္း ၃ဝ ေလာက္ စုိးမုိးျခယ္လွယ္ ထားႏုိင္ခဲ့တယ္။ ဒီမူဝါဒဟာ ကိန္းစ္ရဲ႕ အေတြးအျမင္အေပၚ အေျခခံထားတယ္။
က်မ္း႐ုိးေဘာဂေဗဒ ပညာရွင္မ်ားက ေရာင္းလုိအားနဲ႔ ဝယ္လုိအားဟာ လုပ္သားေစ့ အလုပ္ရရွိမႈ Full Employment ကုိျဖစ္ေပၚေစႏုိင္ တယ္လုိ႔ တစ္သမတ္တည္း ယူဆထားမႈဟာ မွားယြင္းတယ္လုိ႔ ကိန္းစ္ ကေထာက္ျပတယ္။ စီးပြားေရးက် ဆင္းမႈနဲ႔ စီးပြားေရးပ်က္ကိန္း ဆုိက္ မႈတုိ႔ဟာသူ႔ဘာသာသူ ျပင္ဆင္တည့္ မတ္ႏုိင္စြမ္းမရွိဘူးလုိ႔ ကိန္းစ္က ဆုိတယ္။ စီးပြားေရး ဆုတ္ယုတ္ က်ဆင္းေနခ်ိန္မွာ လူအေတာ္မ်ားမ်ား နဲ႔ စီးပြားေရးသမားမ်ားဟာ ရင္းႏွီး ျမႇဳပ္ႏွံမႈမလုပ္ၾကဘဲ ေငြကိုစုေဆာင္း ထားတတ္ၾကတယ္လုိ႔ ကိန္းစ္ က ေျပာၾကားခဲ့တယ္။
ဒါေၾကာင့္ လွည့္လည္ေငြ -Money in Circulation ရဲ႕ အစိတ္ အပုိင္းႀကီးႀကီးမားမားကို ေဘးဖယ္ ထုတ္ထားသလုိျဖစ္သြားၿပီး စီးပြားေရးလဲ တုိးတက္မႈ ေႏွးေကြးသြားတယ္။ ဒါနဲ႔တစ္ဆက္တည္း အလုပ္အကုိင္ တုိးပြားမႈ က်ဆင္းသြားၿပီး အလုပ္လက္မဲ့ တုိးပြားလာတယ္။ ဒီအေျခ အေနက ႐ုန္းထြက္ႏုိင္ဖုိ႔အတြက္ အစုိး ရအေနနဲ႔ အရင္းရွင္စနစ္ကုိ တည့္ မတ္ေပးဖုိ႔လုိတယ္။ ပုဂၢလိက က႑မွ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ မလုပ္ဘဲေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ အစုိးရက ဝင္ေရာက္ၿပီး ရင္းႏွီး ျမႇဳပ္ႏွံမႈ လုပ္ဖုိ႔လုိတယ္။ ဒါမွပဲ အလုပ္သစ္ အကုိင္သစ္ေတြ တုိးပြားၿပီး ဝယ္ လုိအား ျမင့္တက္လာႏုိင္တယ္လုိ႔ ကိန္းစ္က ဆုိတယ္။
စီးပြားေရး ျပန္လည္တုိးတက္ ေကာင္းမြန္လာတဲ့ တစ္ေန႔မွာ အစိုးရ က ေငြေဖာင္းပြမႈ ျမင့္တက္မလာရ ေအာင္ ေရွာင္ရွားႏုိင္ဖုိ႔ အစိုးရ အေန နဲ႔ အခြန္တုိးျမင့္ စည္းၾကပ္ႏုိင္တယ္ လုိ႔ ကိန္းစ္က ေထာက္ျပတယ္။ ကိ္န္းစ္ရဲ႕ ဒီအဆုိအမိန္႔က အလုပ္လက္မဲ့ျဖစ္မႈ Unemployment နဲ႔ ေငြေဖာင္းပြမႈ - Inflation တုိ႔ဟာ တစ္လွည့္စီ ျဖစ္တတ္တယ္လုိ႔ ေဖာ္ၫႊန္းတယ္။ အစုိးရရဲ႕တာဝန္က ဒီအင္အားစု ႏွစ္ရပ္ၾကား ခ်ိန္ညႇိလုပ္ေဆာင္တတ္ဖုိ႔ အေရးႀကီးတယ္။ စီးပြားေရး မေကာင္းတဲ့အခ်ိန္မွာ အစုိးရ အေနနဲ႔ အစုိးရရဲ႕ သုံးစြဲမႈ -Public Spending နဲ႔ ျပည္သူေတြရဲ႕ အိတ္ကပ္ေတြထဲကုိ ေငြေလာင္းထည့္ေပးၿပီး စီးပြားေရး ေကာင္းတဲ့အခ်ိန္မွာ အခြန္စည္းၾကပ္ၿပီး ေငြေတြကုိ အစုိးရက ျပန္သိမ္းဖုိ႔ ျဖစ္တယ္။
ဝါရွင္တန္၊ လန္ဒန္္နဲ႔ ဥေရာပ တစ္ခြင္က အစုိးရေတြဟာ ဒီနည္းနဲ႔ စီးပြားေရးနယ္ပယ္မွာ လက္ေတြ႕က်င့္ သုံးၿပီး ေအာင္ျမင္မႈေတြ ရရွိခဲ့ၾက တယ္။ ၁၉၆ဝ ႏွစ္မ်ားဟာ ကိန္းစ္ ရဲ႕ သီအုိရီအထြတ္အထိပ္ေရာက္ခ်ိန္ ျဖစ္တယ္။ လက္ေတြ႕က်င့္သုံးမႈေတြ က ကိန္းစ္ရဲ႕ သီအုိရီကုိ အတည္ျပဳ ေပးခဲ့တယ္။ အစုိးရအခ်ဳိ႕က ျမင့္မား တဲ့ ေငြေဖာင္းပြမႈအျဖစ္ခံၿပီး အလုပ္ လက္မဲ့ နိမ့္က်မႈကို ေရြးခ်ယ္ခဲ့ၾက ၿပီး အခ်ိဳ႕က်ျပန္ေတာ့လဲ ေငြေဖာင္းပြ မႈကုိ ႏွိမ့္ခ်ၿပီး အလုပ္လက္မဲ့ မ်ားျပားမႈကုိ ေရြးခ်ယ္ခဲ့ၾကတယ္လုိ႔ ထင္ ျမင္စရာျဖစ္လာတယ္။
၁၉၇ဝ ခုႏွစ္မ်ားအတြင္းမွာ ကမၻာ့စီးပြားေရး က်ဆင္းမႈ ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ ဒီျဖစ္ရပ္က စစ္ၿပီးေခတ္ ကိန္းစ္သီအုိရီအေပၚ အေျခခံထားတဲ့ အေနာက္ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ အမ်ားဆႏၵ သေဘာထားကုိ ဖ်က္ဆီးပစ္ခဲ့တယ္။ အေနာက္ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ စီးပြားေရး အေတြးအေခၚဟာ အႀကီးအက်ယ္ ေျပာင္းလဲသြားတယ္။ အေမရိကန္ ဦးေဆာင္တဲ့ ဂလုိဘယ္လုိက္ေဇးရွင္း ေခတ္သစ္တစ္ခုထဲ ေရာက္လာတယ္။ အေနာက္ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ ဖြံ႕ၿဖဳိး တုိးတက္မႈ သီအုိရီအသစ္ကုိ ဝါရွင္တန္ ကြန္ဆန္ဆပ္ - Washington Consensus လုိ႔ ကင္ပြန္းတပ္ခဲ့ၾကတယ္။
အေနာက္ႏုိင္ငံေတြဟာ ၁၉၆ဝ ႏွစ္မ်ား ေတာက္ေလွ်ာက္ စီးပြားေရး အႀကီးအက်ယ္ တုိးတက္ခဲ့ၾကတယ္။ ၁၉၇ဝ ႏွစ္မ်ား ေရာက္ေတာ့ ကုန္စည္ေစ်းႏႈန္းေတြ ျမင့္တက္လာမႈနဲ႔ ႀကဳံေတြ႕ခဲ့ၾကရတယ္။ အစၥေရး - အာရပ္စစ္ပြဲ - Yom Kippur War အတြင္းအစၥေရး ႏုိင္ငံကုိ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံက ေထာက္ကူေပးခဲ့မႈကုိ လက္တုံ႔ျပန္တဲ့အေနနဲ႔ အာရပ္ႏုိင္ငံေတြက အေနာက္ႏုိင္ငံေတြကို ေရနံမေရာင္းဘဲ သပိတ္ေမွာက္ခဲ့ၾကတယ္။ ေရနံေစ်းႏႈန္း ေလးဆျမင့္တက္သြားတယ္။ ထုတ္လုပ္မႈ စရိတ္ႀကီးျမင့္လာၿပီး ကမၻာ့စီးပြားေရး က်ဆင္းသြားတယ္။
ဒီဂလုိဘယ္ စီးပြားေရးက်ဆင္းမႈ ျပႆနာကုိ ကိန္းစ္သီအုိရီက မေျဖရွင္းႏုိင္ဘူး။ ကိန္းစ္သီအုိရီက အလုပ္လက္မဲ့နဲ႔ ေငြေဖာင္းပြမႈဟာ တစ္လွည့္စီ ျဖစ္တတ္တယ္လုိ႔ ေဖာ္ၫႊန္းခဲ့ေပမယ့္ အခုျပႆနာက အလုပ္လက္မဲ့နဲ႔ ေငြေဖာင္းပြမႈဟာ တစ္ခ်ိန္တည္း တစ္ၿပဳိင္တည္းျဖစ္လာတယ္။ ကိန္းစ္ရဲ႕ ေမာ္ဒယ္အရဆုိရင္ ဂလုိဘယ္ စီးပြားေရးက်ဆင္းမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ အလုပ္လက္မဲ့ ျမင့္မားလာမႈကုိ ကုစားဖု႔ိအတြက္ အစုိးရရဲ႕ သုံးစြဲမႈကို ျမႇင့္တင္ဖုိ႔လုိတယ္။ ဒါေပမယ့္ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပဲ ေရနံပိတ္ပင္မႈနဲ႔ ကုန္စည္ေစ်းႏႈန္းျမင့္တက္ မႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ ေငြေဖာင္းပြမႈကုိ ကုစားခ်င္ရင္ အစုိးရအေနနဲ႔ သုံးစြဲမႈကုိ ေလွ်ာ့ခ်ဖုိ႔လုိတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီျပႆနာကုိ ကိိန္းစ္သီအုိရီနဲ႔ ကုိင္တြယ္ေျဖရွင္းလုိ႔ မရဘဲျဖစ္ေနတယ္။ ဒီလုိအခ်ိန္မွာ ဒီျပႆနာကုိ ေျဖရွင္းႏုိင္တဲ့ သီအုိရီသစ္တစ္ခု ထြက္ေပၚလာတယ္။
ဖ႐ုိက္မန္းလာၿပီ
မီလတန္ ဖ႐ုိက္မန္း - Milton Friedman (၁၉၁၂-၂ဝဝ၆)ဟာ ခ်ီကာဂုိတကၠသုိလ္ အသုိင္းအဝုိင္းက ေဘာဂေဗဒ ပညာရွင္ တစ္ဦးျဖစ္ၿပီး ေငြေၾကးဝါဒီ- Monetarist ျဖစ္တယ္။ ဖ႐ုိက္မန္းက ကိန္းစ္ရဲ႕ ေမာ္ဒယ္ဟာ ကာလအတုိင္းအတာ တစ္ခု အထိပဲ မွန္ကန္ႏုိင္တယ္။ အၿမဲမမွန္ ဘူးလုိ႔ေထာက္ျပတယ္။ ဘာေၾကာင့္ လဲဆုိေတာ့ ကိန္းစ္က ေငြေဖာင္းပြမႈ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ - Inflationary Expectations ကို လ်စ္လ်ဴ႐ႈထားခဲ့ တဲ့အတြက္ျဖစ္တယ္လုိ႔ ဖ႐ုိက္မန္းက ေထာက္ျပတယ္။
အစုိးရဟာ ေငြေတြသုံးစြဲ၊ ေငြေတြ ထုတ္ေခ်းၿပီး စီးပြားေရးကုိ ေထာက္ကူေပးဖု႔ိ ႀကဳိးပမ္းလာတယ္။ အေပါင္းလကၡဏာေဆာင္တဲ့ သက္ေရာက္မႈက ယာယီပဲ ျဖစ္ႏုိင္တယ္။ အစိုးရက စီးပြားေရးနယ္ပယ္ထဲ ေငြေတြပုိထည့္သြင္း လုိက္တဲ့အတြက္ ခ်က္ခ်င္းလက္ငင္းေတာ့ အလုပ္သစ္ အကုိင္သစ္ေတြ တုိးပြားလာၿပီး၊ လူေတြကလဲ ေငြပုိသုံးစြဲလာႏုိင္တယ္။ လူေတြက ေငြပုိသုံးေတာ့ စီးပြားေရး နယ္ပယ္မွာ စုစုေပါင္း ဝယ္လုိအား -Aggregate Demand ျမင့္တက္လာတယ္။ ဒီေတာ့ ေစ်းေရာင္းသူေတြက ေစ်းႏႈန္းေတြကို ျမႇင့္တင္ေရာင္းခ် လာ ၾကတယ္။
အေတာ္ၾကာလာေတာ့ စီးပြားေရး သမားေတြကေရာ အလုပ္သမားေတြကပါ ေစ်းႏႈန္းေတြ ျမင့္တက္လာေတာ့မွာပဲလုိ႔ ေမွ်ာ္လင့္လာၾကတယ္။ အစိုးရရဲ႕ သုံးစြဲမႈကလဲ လုပ္ခနဲ႔ ေစ်းႏႈန္းဝယ္လုိအားကုိ ျဖစ္ေပၚေစတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ႏုိင္ငံေတာ္ ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္မႈရဲ႕ ေနာက္ဆုံးသက္ေရာက္မႈဟာ စီးပြားေရး တုိးတက္မႈ မဟုတ္ဘဲ အစုိးရရဲ႕ သုံးစြဲမႈနဲ႔ ေငြေဖာင္းပြမႈ ျမင့္မားမႈ သံသရာကုိပဲ ျဖစ္ေပၚေစႏုိင္တယ္။ အေစာပုိင္းမွာ စီးပြားေရး တုိးတက္မႈ အထုိက္အေလ်ာက္ ျဖစ္ေပၚ ခဲ့ေပမယ့္ ေနာက္ပုိင္းက်ေတာ့ စီးပြား ေရးဟာ ဒုံရင္း ဒုံရင္းပဲလုိ႔ ဖ႐ုိက္မန္း က ေထာက္ျပတယ္။
ဖ႐ုိက္မန္း ဦးေဆာင္တဲ့ ခ်ီကာဂုိ အသုိင္းအဝုိင္း -Chicago School ဟာ ကိန္းစ္သီအုိရီကုိ တုိက္ခိုက္႐ုံနဲ႔ မေက်နပ္ႏုိင္ၾကေသးဘဲ ရဲရဲတင္းတင္း ျပတ္ျပတ္သားသား စီးပြားေရး နဲ႔ ႏုိင္ငံေရး လြတ္လပ္ခြင့္ ေတာင္း ဆုိမႈဆီ တက္လွမ္းခဲ့ၾကတယ္။
စီးပြားေရးလြတ္လပ္မႈဆီသုိ႔
၁၉၇ဝ ျပည့္လြန္ႏွစ္မ်ားရဲ႕ အေစာပုိင္းကာလ ျပႆနာေတြကို ေျဖရွင္းႏုိင္ဖုိ႔အတြက္ ေစ်းကြက္ လူ႔ ေဘာင္အဖြဲ႕အစည္းသစ္ တစ္ရပ္ ဖန္ ဆင္းပုံေဖာ္ဖုိ႔ လုိတယ္လုိ႔ ေငြေၾကး ဝါဒီေတြက ေထာက္ျပတယ္။ ကိန္းစ္ က အစုိးရဟာ ေနာက္ဆုံး ျပႆနာ ေျဖရွင္းသူပဲလုိ႔ ျမင္ေပမယ့္ ဖ႐ုိက္မန္း က အစုိးရဟာ အႏၲိမျပႆနာပဲလုိ႔ ေဖာ္ၫႊန္းတယ္။
ေစ်းကြက္မ်ားကို ေကာင္းမြန္ေအာင္ ပုံေဖာ္ဖန္ဆင္းမႈမလုပ္ဘဲ ဝယ္လုိအားကုိ ျမႇင့္တင္မႈဟာ ျမင့္မားတဲ့ ေငြေၾကးေဖာင္းပြမႈဆီ ဦးတည္သြား တယ္လုိ႔ ဖ႐ုိက္မန္းကဆုိတယ္။ ေစ်းကြက္ထဲ အစုိးရရဲ႕ ဝင္ေရာက္ စြက္ဖက္မႈကုိ စီးပြားေရးရဲ႕ ေမာင္း ႏွင္အားျဖစ္တဲ့ ဝယ္လုိအား၊ ေရာင္း လုိအားနဲ႔ အစားထုိးသင့္တယ္။ ေစ်း ကြက္မ်ားဟာ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ စြမ္းအားျပည့္ ေမာင္းႏွင္ လႈပ္ရွားႏုိင္ စြမ္းရွိေတာ့မွ စီးပြားေရးဟာ တုိးတက္ႏုိင္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ အလုပ္လက္မဲ့ က်င္ဆင္းေစခ်င္တယ္။ ဒါမွမဟုတ္ အမ်ဳိးသား စီးပြားဥစၥာ တုိးပြားေစခ်င္တယ္ဆုိရင္ ရင္းျမစ္မ်ားပုိၿပီး အသုံးျပဳလာႏုိင္ေအာင္ ပုိၿပီး အေလ်ာ့အတင္းလုပ္ႏိုင္ေအာင္ ေနာက္ ၿပီး ေစ်းကြက္ အင္အားစုမ်ားကုိ ပုိၿပီး တု႔ံျပန္ႏုိ္င္စြမ္းရွိေအာင္ လုပ္သင့္တယ္ လုိ႔ ဖ႐ုိက္မန္းရဲ႕ သီအုိရီက ၫႊန္း တယ္။
ဒီသီအုိရီရဲ႕ ေဖာ္ၫႊန္းမႈဟာ လက္ေတြ႕အားျဖင့္ စည္းမ်ဥ္းစည္း ကမ္းေလွ်ာ့ေပါ့ေရး၊ လြတ္လြတ္လပ္ လပ္ စီးပြားေရးလုပ္ေဆာင္ခြင့္ ရရွိ ေရးနဲ႔ စီးပြားေရးရဲ႕ အစိတ္အပုိင္း ႀကီးႀကီးမားမားကို ပုဂၢလိကပုိင္ ျပဳလုပ္ေရးဆီသုိ႔ ဦးတည္တယ္။ ဒီထက္ ပုိၿပီး အတိအက် ေျပာရရင္ အစုိးရ အေနနဲ႔ အစုိးရရဲ႕ သုံးစြဲမႈကုိ ျမႇင့္တင္ၿပီး စီးပြားေရးတုိးတက္ေအာင္ မလုပ္ပါနဲ႔။ အလုပ္အကုိင္ေတြကုိ အကာအကြယ္ေပးတဲ့ အေနနဲ႔ ေအာင္ျမင္မႈမရွိတဲ့ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြ ကုိ အစုိးရက မကယ္တင္ပါနဲ႔။ ဝန္ေဆာင္မႈ လုပ္ငန္းေတြကို အစုိးရက ပုိင္ဆုိင္ထားတယ္ဆုိရင္ ဖယ္ရွားပစ္ပါ။ ၿပဳိင္ဆုိင္မႈကို အားေပးပါ။ ေစ်းကြက္မ်ားရဲ႕ ဝင္ေပါက္ကုိ အတားအဆီး မလုပ္ပါနဲ႔။ ျဖစ္ႏုိင္ရင္ ဝင္ေငြခြန္စည္းၾကပ္ႏႈန္းကို ျဖတ္ေတာက္ပစ္ပါ။ လုပ္သားေစ်းကြက္ ကုိ အေႏွာင့္အယွက္မေပးပါနဲ႔လုိ႔ ဖ႐ုိက္မန္းက မိန္႔ၾကားတယ္။
ဒီအခ်က္အလက္ေတြကို ေပါင္း႐ုံးေျပာရရင္ ဖ႐ုိက္မန္းရဲ႕ သီအုိရီက အစုိးရရဲ႕ ေထာက္ကူေပးေနတဲ့ လက္ကုိ ေစ်းကြက္ရဲ႕ မျမင္ရတဲ့လက္နဲ႔ အစားထုိးဖုိ႔ ႀကဳိးပမ္းျခင္း ျဖစ္တယ္။ က်မ္း႐ုိးေဘာဂေဗဒ ပညာရွင္ Adam Smith ရဲ႕ မျမင္ရတဲ့လက္ သေဘာ တရားကုိ ေခတ္သစ္ပုံစံခြက္ထဲ ထည့္သြင္းလာျခင္းျဖစ္တယ္။ ေစ်းကြက္ မ်ားထဲမွာ ပုဂၢလိက လူသားတစ္ဦးစီရဲ႕ အက်ဳိးအျမတ္ဟာ လူ႔အဖြဲ႕ အစည္းတစ္ရပ္လုံးရဲ႕ ေပါင္းစု လုိအပ္ မႈကုိ ျဖည့္ဆည္းႏုိင္တယ္ဆုိတဲ့ အယူ အဆအေပၚ အေျခခံတယ္။
ေစ်းကြက္ရဲ႕ စြမ္းအားဟာ စီးပြားေရး လြတ္လပ္မႈျဖစ္တယ္။ စီးပြားေရး လြတ္လပ္မႈဆုိတာဟာလဲ ႏုိ္င္ငံေရး လြတ္လပ္မႈရွိမွ ျဖစ္ႏုိင္တယ္။ စီးပြားေရးနဲ႔ ႏုိင္ငံေရး လြတ္လပ္မႈ ဆုိတာဟာ တစ္ခုလုံးရဲ႕ အစိတ္အပုိင္း ႏွစ္ခုျဖစ္တယ္။ ပုဂၢလိက လူသား တစ္ဦးဟာ လြတ္လပ္စြာ ေရြးခ်ယ္ ခြင့္၊ လြတ္လပ္စြာ ေနထုိင္ခြင့္၊ လြတ္ လပ္စြာ ဝယ္ယူခြင့္နဲ႔ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္လုပ္ခြင့္ရွိရမယ္လုိ႔ ဖ႐ုိက္မန္း ကဆုိတယ္။
၁၉၆ဝ ႏွစ္မ်ားအတြင္း ကိန္းစ္ ရဲ႕ သီအုိရီကုိ တုံ႔ျပန္မႈအျဖစ္ ထြက္ ေပၚလာခဲ့တဲ့ မီလတန္ ဖ႐ုိက္မန္းရဲ႕ ေငြေၾကးဝါဒ- Monetarism ဟာ ၁၉၇ဝ ႏွစ္မ်ားမွာ Russell Kirk နဲ႔ Friedrich Von Hayek တုိ႔ရဲ႕ ကြန္ ဆာေဗးတစ္ဝါဒ- Conservatism နဲ႔ ပူးေပါင္းၿပီး ႏုိင္ငံေရး လႈပ္ရွားမႈ တစ္ခုအသြင္ ေဆာင္လာခဲ့တယ္။ ဒီလုိ တုိးတက္ျဖစ္ေပၚမႈဟာ ေနာက္ပုိင္း ကာလမွာ အေနာက္ အမွတ္တံဆိပ္ -Western Brand ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ ဒါကုိ ႏုိင္ငံေရးနယ္ပယ္မွာ လက္ ယာသစ္-New Right လုိ႔ ေခၚတယ္။
အေမရိကန္ႏုိင္ငံရဲ႕ ဒီကြန္ဆာ ေဗးတစ္ဝါဒသစ္ဟာ ဥေရာပ ဆုိရွယ္ လစ္ဝါဒနဲ႔ ဆန္႔က်င္ေပမယ့္ အေမရိကာနဲ႔ ၿဗိတိန္ ပညာတတ္အသုိင္း အဝုိင္းမ်ားက လက္ခံၾကတယ္။ အေမရိကန္သမၼတ ရီဂင္နဲ႔ ၿဗိတိန္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ မာဂရက္သက္ခ်ာ လက္ ထက္ေတြမွာ ကြန္ဆာေဗးတစ္ဝါဒ သစ္ကုိ တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ က်င့္သုံးလာခဲ့တယ္။ ဒီ ဝါဒသစ္ဟာ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ကမၻာ့ဘဏ္ - World Bank နဲ႔ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ ေငြ ေၾကးရန္ပုံေငြအဖြဲ႕ - IMF ေတြထဲ စိမ့္ ဝင္လာတယ္။
ဒီအဖြဲ႕အစည္းေတြကတစ္ဆင့္ အေမရိကန္ႏုိင္ငံရဲ႕ ကြန္ဆာေဗးတစ္ ဝါဒသစ္ကုိ ကမၻာကုိ တင္ပုိ႔ဖုိ႔ ႀကဳိး ပမ္းခဲ့တယ္။ World Bank နဲ႔ IMF တုိ႕က ေငြထုတ္ေခ်းတဲ့အခါ ဖြဲ႕စည္း တည္ေဆာက္ပုံ ျပင္ဆင္ခ်က္ အစီ အစဥ္မ်ား - Structural Adjustment Programs -SAPS အရ ေငြထုတ္ ေခ်းလာခဲ့တယ္။ တစ္နည္းေျပာရရင္ အေမရိကန္ႏုိင္ငံက သူ႔ရဲ႕ ကြန္ဆာ ေဗးတစ္ဝါဒသစ္ကုိ အျခားႏုိင္ငံ ေတြအေပၚ သြတ္သြင္းဖုိ႔ အတင္း အဓမၼ ႀကဳိးပမ္းအားထုတ္မႈျဖစ္တယ္။ ဒီ SAPs အစီအစဥ္ေတြကို ဝါရွင္တန္ ဆႏၵသေဘာထား ဒါမွမဟုတ္ ဝါရွင္ တန္ ကြန္ဆန္ဆပ္ - Washinaton Consensus လု႔ိေခၚတယ္။
ဝါရွင္တန္ ကြန္ဆန္ဆပ္နဲ႔ ကမၻာကုိစုိးမုိးျခယ္လွယ္ဖုိ႔ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံရဲ႕ အႀကံဟာ ေအာင္ျမင္မႈ မရွိ ျဖစ္ခဲ့ရတဲ့အျပင္ ေနာက္ပုိင္းမွာ အေမ ရိကန္စီးပြားေရးက်ဆုံးခန္းဆီသု႔ိ ဦး တည္သြားေစခဲ့တယ္။
Ref: Stefan Halper:" The Rise and Fall of The Washington Consensus"
ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါဦးမည္။
မင္းေရႊေမာင္ထင္သာျမင္သာရွိတဲ့ အခ်က္တစ္ခ်က္က တ႐ုတ္ဟာ အျခားႏုိင္ငံေတြရဲ႕ ျပည္တြင္းေရးမွာ ဝင္မစြက္ဘူး။ သူကုိယ္တုိင္ ကြန္ျမဴနစ္ဝါဒ က်င့္သုံးေပမယ့္ အျခားႏုိင္ငံေတြကို မတင္ပုိ႔ဘူး။ စီးပြားေရး နယ္ပယ္မွာ ေစ်းကြက္စီးပြားေရး စနစ္က်င့္သုံးတယ္။ စီးပြားေရးကုိ စီးပြားေရး ဆန္ဆန္ပဲ ဆက္ဆံလုပ္ကုိင္တယ္။ ဒါေတြေၾကာင့္ တ႐ုတ္ရဲ႕ စီးပြားေရး ဖြံ႕ၿဖဳိးတုိးတက္မႈ ပုံစံဟာ အျခားႏုိင္ငံေတြ အထူးသျဖင့္ ဖြံ႕ၿဖဳိးဆဲႏုိင္ငံေတြ ကုိ ဆြဲေဆာင္ႏုိင္စြမ္းရွိတယ္။
ဒီတ႐ုတ္စီးပြားေရး ပုံစံက အေမရိကန္ႏုိ္င္ငံရဲ႕ ဝါရွင္တန္ ဆႏၵသေဘာထား ဒါမွမဟုတ္ ဝါရွင္တန္ ကြန္ဆန္ဆပ္- Wachington Consensus လုိ႔ ေခၚၾကတဲ့ အေတြးအျမင္ အယူအဆကုိ ကမၻာ့စီးပြားေရး ဇာတ္ခုံေပၚမွ တြန္းခ်ပစ္ခဲ့တယ္။ ဒီျဖစ္စဥ္ကုိ နားလည္သေဘာေပါက္ဖုိ႔အတြက္ အတိတ္သမုိင္းေၾကာင္းကုိ တေစ့တေစာင္း လွန္ေလွာၾကည့္ၾကရ ေအာင္ပါ။
ကိန္းစ္ရဲ႕ အခန္းက႑
ဂြၽန္ေမနတ္ကိန္းစ္ --John Maynard Keynes(၁၈၈၃-၁၉၄၆) ႏွစ္ဟာ ကိန္းဘရစ္ တကၠသုိလ္က ဘြဲ႕ရခ့ဲတယ္။ ေက်ာင္းၿပီးေတာ့ မီးရထားလုပ္ငန္း လုပ္ကုိင္ဖုိ႔ ႀကဳိး ပမ္းတယ္။ မေအာင္ျမင္ေတာ့ ၿဗိတိသွ် အစုိးရရဲ႕ ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္း စာေမးပြဲ ဝင္ေျဖတယ္။ ေဘာဂေဗဒဘာသာ ရပ္မွာ အမွတ္အနည္းဆုံးနဲ႔ စာေမးပြဲ ေအာင္ျမင္ခဲ့တယ္။
ၿဗိတိသွ် အစုိးရက သူ႔ကုိ အိႏၵိယမွာ အမႈထမ္းဖုိ႔ ေစလႊတ္ခဲ့တယ္။ အိႏၵိယမွာ မေပ်ာ္ပုိက္တာနဲ႔ အလုပ္က ႏုတ္ထြက္ၿပီး လန္ဒန္ၿမဳိ႔ ျပန္လာခဲ့တယ္။ ၿပီးေတာ့ ကိန္းဘရစ္က ဂ်ာနယ္ေတြမွာ ေဆာင္းပါးေတြ ဘာေတြ ေရးသားတယ္။ မၾကာမီမွာပဲ Bloombury Group အဖြဲ႕ဝင္ျဖစ္လာတယ္။ အဲဒီအဖြဲ႕ထဲမွာ Virginia Woolf, Lyton Strachey, E,M, Forster တုိ႔လုိ ၿဗိတိသွ် လွ်မ္းလွ်မ္းေတာက္ စာေရးဆရာႀကီးေတြနဲ႔ ရင္းႏွီးခြင့္ရလာခ့ဲတယ္။
ၾသစႀတီးယား ဧကရာဇ္ရဲ႕ သားေတာ္ Francis Ferdinand လုပ္ႀကံ သတ္ျဖတ္ျခင္းခံရၿပီးတဲ့ေနာက္ ဥေရာပ တစ္ခြင္မွာ စစ္ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ အဲဒီ အခ်ိန္မွာ ၿဗိတိသွ် ဘ႑ာေရးဌာန က ကိန္းစ္ကုိေခၚၿပီး အလုပ္ခန္႔ခဲ့ တယ္။ ကိန္းစ္ဟာ ရာထူးအဆင့္ဆင့္ တုိးတက္တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့ ရၿပီး သူလဲ ေဘာဂေဗဒ ပညာရွင္ တစ္ဦးျဖစ္လာခဲ့တယ္။
ကိန္းစ္ဟာ ဗာေဆးၿမဳိ႕မွာ က်င္းပခဲ့တဲ့ Paris Peace Conference ကုိ တက္ေရာက္ခြင့္ရခ့ဲၿပီး အဲဒီကေန လန္ဒန္ၿမဳိ႕ ျပန္ေရာက္ေတာ့ The Economic Consequences of the Peace ဆုိတဲ့ စာတမ္းတစ္ေစာင္ ေရးသားထုတ္ေဝခဲ့တယ္။ ကိန္းစ္လဲ ခ်က္ခ်င္း နာမည္ႀကီးသြားတယ္။ ကိန္းစ္က ဂ်ာမန္ စစ္ေလ်ာ္ေၾကးဟာ လုံးဝ တရားမွ်တမႈ မရွိဘူး။ ႏုိင္ထက္ စီးနင္းႏုိင္လြန္းတယ္လုိ႔ ေထာက္ျပခဲ့ၿပီး ဥေရာပမွာ မတည္မၿငိမ္ျဖစ္မႈေတြ ေနာက္ထပ္ ေပၚထြက္လာဦးမယ္လုိ႔ ေဟာကိန္းထုတ္ခဲ့တယ္။
ကိန္းစ္ေျပာသလုိပဲ ဥေရာပ တစ္ခြင္မွာ ဒုတိယ ကမၻာစစ္ႀကီး ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ စစ္ၿပီးတဲ့ေနာက္ အေမရိကန္ႏုိင္ငံ New Hampshire ျပည္နယ္က Bretton Woods ၿမဳိ႕ကေလးမွာ က်င္းပတဲ့ အစည္းအေဝးကုိ ကိန္းစ္ဟာ ၿဗိတိသွ် ကုိယ္စားလွယ္ အဖြဲ႕ကုိ ဦးေဆာင္ၿပီး တက္ေရာက္ခဲ့တယ္။ စစ္ၿပီးေခတ္ ကုန္သြယ္ေရးနဲ႔ စီးပြားေရး နယ္ပယ္ေတြမွာ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ စနစ္တစ္ရပ္ ထုဆစ္ ပုံေဖာ္တဲ့အခါ ကိန္းစ္ဟာ အေရးအပါဆုံး ေဘာဂေဗဒ ပညာရွင္ တစ္ဦးအျဖစ္ ထြက္ေပၚလာတယ္။
ဘရိတန္ဝုဒ္အစည္းအေဝးက ခ်မွတ္ခဲ့တဲ့ အေနာက္ႏုိင္ငံ မူဝါဒရဲ႕ အမ်ားဆႏၵ သေဘာထား-Consen-sus of Western Policy ဟာ အေနာက္အုပ္စုအေပၚ ႏွစ္ေပါင္း ၃ဝ ေလာက္ စုိးမုိးျခယ္လွယ္ ထားႏုိင္ခဲ့တယ္။ ဒီမူဝါဒဟာ ကိန္းစ္ရဲ႕ အေတြးအျမင္အေပၚ အေျခခံထားတယ္။
က်မ္း႐ုိးေဘာဂေဗဒ ပညာရွင္မ်ားက ေရာင္းလုိအားနဲ႔ ဝယ္လုိအားဟာ လုပ္သားေစ့ အလုပ္ရရွိမႈ Full Employment ကုိျဖစ္ေပၚေစႏုိင္ တယ္လုိ႔ တစ္သမတ္တည္း ယူဆထားမႈဟာ မွားယြင္းတယ္လုိ႔ ကိန္းစ္ ကေထာက္ျပတယ္။ စီးပြားေရးက် ဆင္းမႈနဲ႔ စီးပြားေရးပ်က္ကိန္း ဆုိက္ မႈတုိ႔ဟာသူ႔ဘာသာသူ ျပင္ဆင္တည့္ မတ္ႏုိင္စြမ္းမရွိဘူးလုိ႔ ကိန္းစ္က ဆုိတယ္။ စီးပြားေရး ဆုတ္ယုတ္ က်ဆင္းေနခ်ိန္မွာ လူအေတာ္မ်ားမ်ား နဲ႔ စီးပြားေရးသမားမ်ားဟာ ရင္းႏွီး ျမႇဳပ္ႏွံမႈမလုပ္ၾကဘဲ ေငြကိုစုေဆာင္း ထားတတ္ၾကတယ္လုိ႔ ကိန္းစ္ က ေျပာၾကားခဲ့တယ္။
ဒါေၾကာင့္ လွည့္လည္ေငြ -Money in Circulation ရဲ႕ အစိတ္ အပုိင္းႀကီးႀကီးမားမားကို ေဘးဖယ္ ထုတ္ထားသလုိျဖစ္သြားၿပီး စီးပြားေရးလဲ တုိးတက္မႈ ေႏွးေကြးသြားတယ္။ ဒါနဲ႔တစ္ဆက္တည္း အလုပ္အကုိင္ တုိးပြားမႈ က်ဆင္းသြားၿပီး အလုပ္လက္မဲ့ တုိးပြားလာတယ္။ ဒီအေျခ အေနက ႐ုန္းထြက္ႏုိင္ဖုိ႔အတြက္ အစုိး ရအေနနဲ႔ အရင္းရွင္စနစ္ကုိ တည့္ မတ္ေပးဖုိ႔လုိတယ္။ ပုဂၢလိက က႑မွ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ မလုပ္ဘဲေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ အစုိးရက ဝင္ေရာက္ၿပီး ရင္းႏွီး ျမႇဳပ္ႏွံမႈ လုပ္ဖုိ႔လုိတယ္။ ဒါမွပဲ အလုပ္သစ္ အကုိင္သစ္ေတြ တုိးပြားၿပီး ဝယ္ လုိအား ျမင့္တက္လာႏုိင္တယ္လုိ႔ ကိန္းစ္က ဆုိတယ္။
စီးပြားေရး ျပန္လည္တုိးတက္ ေကာင္းမြန္လာတဲ့ တစ္ေန႔မွာ အစိုးရ က ေငြေဖာင္းပြမႈ ျမင့္တက္မလာရ ေအာင္ ေရွာင္ရွားႏုိင္ဖုိ႔ အစိုးရ အေန နဲ႔ အခြန္တုိးျမင့္ စည္းၾကပ္ႏုိင္တယ္ လုိ႔ ကိန္းစ္က ေထာက္ျပတယ္။ ကိ္န္းစ္ရဲ႕ ဒီအဆုိအမိန္႔က အလုပ္လက္မဲ့ျဖစ္မႈ Unemployment နဲ႔ ေငြေဖာင္းပြမႈ - Inflation တုိ႔ဟာ တစ္လွည့္စီ ျဖစ္တတ္တယ္လုိ႔ ေဖာ္ၫႊန္းတယ္။ အစုိးရရဲ႕တာဝန္က ဒီအင္အားစု ႏွစ္ရပ္ၾကား ခ်ိန္ညႇိလုပ္ေဆာင္တတ္ဖုိ႔ အေရးႀကီးတယ္။ စီးပြားေရး မေကာင္းတဲ့အခ်ိန္မွာ အစုိးရ အေနနဲ႔ အစုိးရရဲ႕ သုံးစြဲမႈ -Public Spending နဲ႔ ျပည္သူေတြရဲ႕ အိတ္ကပ္ေတြထဲကုိ ေငြေလာင္းထည့္ေပးၿပီး စီးပြားေရး ေကာင္းတဲ့အခ်ိန္မွာ အခြန္စည္းၾကပ္ၿပီး ေငြေတြကုိ အစုိးရက ျပန္သိမ္းဖုိ႔ ျဖစ္တယ္။
ဝါရွင္တန္၊ လန္ဒန္္နဲ႔ ဥေရာပ တစ္ခြင္က အစုိးရေတြဟာ ဒီနည္းနဲ႔ စီးပြားေရးနယ္ပယ္မွာ လက္ေတြ႕က်င့္ သုံးၿပီး ေအာင္ျမင္မႈေတြ ရရွိခဲ့ၾက တယ္။ ၁၉၆ဝ ႏွစ္မ်ားဟာ ကိန္းစ္ ရဲ႕ သီအုိရီအထြတ္အထိပ္ေရာက္ခ်ိန္ ျဖစ္တယ္။ လက္ေတြ႕က်င့္သုံးမႈေတြ က ကိန္းစ္ရဲ႕ သီအုိရီကုိ အတည္ျပဳ ေပးခဲ့တယ္။ အစုိးရအခ်ဳိ႕က ျမင့္မား တဲ့ ေငြေဖာင္းပြမႈအျဖစ္ခံၿပီး အလုပ္ လက္မဲ့ နိမ့္က်မႈကို ေရြးခ်ယ္ခဲ့ၾက ၿပီး အခ်ိဳ႕က်ျပန္ေတာ့လဲ ေငြေဖာင္းပြ မႈကုိ ႏွိမ့္ခ်ၿပီး အလုပ္လက္မဲ့ မ်ားျပားမႈကုိ ေရြးခ်ယ္ခဲ့ၾကတယ္လုိ႔ ထင္ ျမင္စရာျဖစ္လာတယ္။
၁၉၇ဝ ခုႏွစ္မ်ားအတြင္းမွာ ကမၻာ့စီးပြားေရး က်ဆင္းမႈ ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ ဒီျဖစ္ရပ္က စစ္ၿပီးေခတ္ ကိန္းစ္သီအုိရီအေပၚ အေျခခံထားတဲ့ အေနာက္ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ အမ်ားဆႏၵ သေဘာထားကုိ ဖ်က္ဆီးပစ္ခဲ့တယ္။ အေနာက္ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ စီးပြားေရး အေတြးအေခၚဟာ အႀကီးအက်ယ္ ေျပာင္းလဲသြားတယ္။ အေမရိကန္ ဦးေဆာင္တဲ့ ဂလုိဘယ္လုိက္ေဇးရွင္း ေခတ္သစ္တစ္ခုထဲ ေရာက္လာတယ္။ အေနာက္ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ ဖြံ႕ၿဖဳိး တုိးတက္မႈ သီအုိရီအသစ္ကုိ ဝါရွင္တန္ ကြန္ဆန္ဆပ္ - Washington Consensus လုိ႔ ကင္ပြန္းတပ္ခဲ့ၾကတယ္။
အေနာက္ႏုိင္ငံေတြဟာ ၁၉၆ဝ ႏွစ္မ်ား ေတာက္ေလွ်ာက္ စီးပြားေရး အႀကီးအက်ယ္ တုိးတက္ခဲ့ၾကတယ္။ ၁၉၇ဝ ႏွစ္မ်ား ေရာက္ေတာ့ ကုန္စည္ေစ်းႏႈန္းေတြ ျမင့္တက္လာမႈနဲ႔ ႀကဳံေတြ႕ခဲ့ၾကရတယ္။ အစၥေရး - အာရပ္စစ္ပြဲ - Yom Kippur War အတြင္းအစၥေရး ႏုိင္ငံကုိ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံက ေထာက္ကူေပးခဲ့မႈကုိ လက္တုံ႔ျပန္တဲ့အေနနဲ႔ အာရပ္ႏုိင္ငံေတြက အေနာက္ႏုိင္ငံေတြကို ေရနံမေရာင္းဘဲ သပိတ္ေမွာက္ခဲ့ၾကတယ္။ ေရနံေစ်းႏႈန္း ေလးဆျမင့္တက္သြားတယ္။ ထုတ္လုပ္မႈ စရိတ္ႀကီးျမင့္လာၿပီး ကမၻာ့စီးပြားေရး က်ဆင္းသြားတယ္။
ဒီဂလုိဘယ္ စီးပြားေရးက်ဆင္းမႈ ျပႆနာကုိ ကိန္းစ္သီအုိရီက မေျဖရွင္းႏုိင္ဘူး။ ကိန္းစ္သီအုိရီက အလုပ္လက္မဲ့နဲ႔ ေငြေဖာင္းပြမႈဟာ တစ္လွည့္စီ ျဖစ္တတ္တယ္လုိ႔ ေဖာ္ၫႊန္းခဲ့ေပမယ့္ အခုျပႆနာက အလုပ္လက္မဲ့နဲ႔ ေငြေဖာင္းပြမႈဟာ တစ္ခ်ိန္တည္း တစ္ၿပဳိင္တည္းျဖစ္လာတယ္။ ကိန္းစ္ရဲ႕ ေမာ္ဒယ္အရဆုိရင္ ဂလုိဘယ္ စီးပြားေရးက်ဆင္းမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ အလုပ္လက္မဲ့ ျမင့္မားလာမႈကုိ ကုစားဖု႔ိအတြက္ အစုိးရရဲ႕ သုံးစြဲမႈကို ျမႇင့္တင္ဖုိ႔လုိတယ္။ ဒါေပမယ့္ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပဲ ေရနံပိတ္ပင္မႈနဲ႔ ကုန္စည္ေစ်းႏႈန္းျမင့္တက္ မႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ ေငြေဖာင္းပြမႈကုိ ကုစားခ်င္ရင္ အစုိးရအေနနဲ႔ သုံးစြဲမႈကုိ ေလွ်ာ့ခ်ဖုိ႔လုိတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီျပႆနာကုိ ကိိန္းစ္သီအုိရီနဲ႔ ကုိင္တြယ္ေျဖရွင္းလုိ႔ မရဘဲျဖစ္ေနတယ္။ ဒီလုိအခ်ိန္မွာ ဒီျပႆနာကုိ ေျဖရွင္းႏုိင္တဲ့ သီအုိရီသစ္တစ္ခု ထြက္ေပၚလာတယ္။
ဖ႐ုိက္မန္းလာၿပီ
မီလတန္ ဖ႐ုိက္မန္း - Milton Friedman (၁၉၁၂-၂ဝဝ၆)ဟာ ခ်ီကာဂုိတကၠသုိလ္ အသုိင္းအဝုိင္းက ေဘာဂေဗဒ ပညာရွင္ တစ္ဦးျဖစ္ၿပီး ေငြေၾကးဝါဒီ- Monetarist ျဖစ္တယ္။ ဖ႐ုိက္မန္းက ကိန္းစ္ရဲ႕ ေမာ္ဒယ္ဟာ ကာလအတုိင္းအတာ တစ္ခု အထိပဲ မွန္ကန္ႏုိင္တယ္။ အၿမဲမမွန္ ဘူးလုိ႔ေထာက္ျပတယ္။ ဘာေၾကာင့္ လဲဆုိေတာ့ ကိန္းစ္က ေငြေဖာင္းပြမႈ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ - Inflationary Expectations ကို လ်စ္လ်ဴ႐ႈထားခဲ့ တဲ့အတြက္ျဖစ္တယ္လုိ႔ ဖ႐ုိက္မန္းက ေထာက္ျပတယ္။
အစုိးရဟာ ေငြေတြသုံးစြဲ၊ ေငြေတြ ထုတ္ေခ်းၿပီး စီးပြားေရးကုိ ေထာက္ကူေပးဖု႔ိ ႀကဳိးပမ္းလာတယ္။ အေပါင္းလကၡဏာေဆာင္တဲ့ သက္ေရာက္မႈက ယာယီပဲ ျဖစ္ႏုိင္တယ္။ အစိုးရက စီးပြားေရးနယ္ပယ္ထဲ ေငြေတြပုိထည့္သြင္း လုိက္တဲ့အတြက္ ခ်က္ခ်င္းလက္ငင္းေတာ့ အလုပ္သစ္ အကုိင္သစ္ေတြ တုိးပြားလာၿပီး၊ လူေတြကလဲ ေငြပုိသုံးစြဲလာႏုိင္တယ္။ လူေတြက ေငြပုိသုံးေတာ့ စီးပြားေရး နယ္ပယ္မွာ စုစုေပါင္း ဝယ္လုိအား -Aggregate Demand ျမင့္တက္လာတယ္။ ဒီေတာ့ ေစ်းေရာင္းသူေတြက ေစ်းႏႈန္းေတြကို ျမႇင့္တင္ေရာင္းခ် လာ ၾကတယ္။
အေတာ္ၾကာလာေတာ့ စီးပြားေရး သမားေတြကေရာ အလုပ္သမားေတြကပါ ေစ်းႏႈန္းေတြ ျမင့္တက္လာေတာ့မွာပဲလုိ႔ ေမွ်ာ္လင့္လာၾကတယ္။ အစိုးရရဲ႕ သုံးစြဲမႈကလဲ လုပ္ခနဲ႔ ေစ်းႏႈန္းဝယ္လုိအားကုိ ျဖစ္ေပၚေစတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ႏုိင္ငံေတာ္ ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္မႈရဲ႕ ေနာက္ဆုံးသက္ေရာက္မႈဟာ စီးပြားေရး တုိးတက္မႈ မဟုတ္ဘဲ အစုိးရရဲ႕ သုံးစြဲမႈနဲ႔ ေငြေဖာင္းပြမႈ ျမင့္မားမႈ သံသရာကုိပဲ ျဖစ္ေပၚေစႏုိင္တယ္။ အေစာပုိင္းမွာ စီးပြားေရး တုိးတက္မႈ အထုိက္အေလ်ာက္ ျဖစ္ေပၚ ခဲ့ေပမယ့္ ေနာက္ပုိင္းက်ေတာ့ စီးပြား ေရးဟာ ဒုံရင္း ဒုံရင္းပဲလုိ႔ ဖ႐ုိက္မန္း က ေထာက္ျပတယ္။
ဖ႐ုိက္မန္း ဦးေဆာင္တဲ့ ခ်ီကာဂုိ အသုိင္းအဝုိင္း -Chicago School ဟာ ကိန္းစ္သီအုိရီကုိ တုိက္ခိုက္႐ုံနဲ႔ မေက်နပ္ႏုိင္ၾကေသးဘဲ ရဲရဲတင္းတင္း ျပတ္ျပတ္သားသား စီးပြားေရး နဲ႔ ႏုိင္ငံေရး လြတ္လပ္ခြင့္ ေတာင္း ဆုိမႈဆီ တက္လွမ္းခဲ့ၾကတယ္။
စီးပြားေရးလြတ္လပ္မႈဆီသုိ႔
၁၉၇ဝ ျပည့္လြန္ႏွစ္မ်ားရဲ႕ အေစာပုိင္းကာလ ျပႆနာေတြကို ေျဖရွင္းႏုိင္ဖုိ႔အတြက္ ေစ်းကြက္ လူ႔ ေဘာင္အဖြဲ႕အစည္းသစ္ တစ္ရပ္ ဖန္ ဆင္းပုံေဖာ္ဖုိ႔ လုိတယ္လုိ႔ ေငြေၾကး ဝါဒီေတြက ေထာက္ျပတယ္။ ကိန္းစ္ က အစုိးရဟာ ေနာက္ဆုံး ျပႆနာ ေျဖရွင္းသူပဲလုိ႔ ျမင္ေပမယ့္ ဖ႐ုိက္မန္း က အစုိးရဟာ အႏၲိမျပႆနာပဲလုိ႔ ေဖာ္ၫႊန္းတယ္။
ေစ်းကြက္မ်ားကို ေကာင္းမြန္ေအာင္ ပုံေဖာ္ဖန္ဆင္းမႈမလုပ္ဘဲ ဝယ္လုိအားကုိ ျမႇင့္တင္မႈဟာ ျမင့္မားတဲ့ ေငြေၾကးေဖာင္းပြမႈဆီ ဦးတည္သြား တယ္လုိ႔ ဖ႐ုိက္မန္းကဆုိတယ္။ ေစ်းကြက္ထဲ အစုိးရရဲ႕ ဝင္ေရာက္ စြက္ဖက္မႈကုိ စီးပြားေရးရဲ႕ ေမာင္း ႏွင္အားျဖစ္တဲ့ ဝယ္လုိအား၊ ေရာင္း လုိအားနဲ႔ အစားထုိးသင့္တယ္။ ေစ်း ကြက္မ်ားဟာ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ စြမ္းအားျပည့္ ေမာင္းႏွင္ လႈပ္ရွားႏုိင္ စြမ္းရွိေတာ့မွ စီးပြားေရးဟာ တုိးတက္ႏုိင္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ အလုပ္လက္မဲ့ က်င္ဆင္းေစခ်င္တယ္။ ဒါမွမဟုတ္ အမ်ဳိးသား စီးပြားဥစၥာ တုိးပြားေစခ်င္တယ္ဆုိရင္ ရင္းျမစ္မ်ားပုိၿပီး အသုံးျပဳလာႏုိင္ေအာင္ ပုိၿပီး အေလ်ာ့အတင္းလုပ္ႏိုင္ေအာင္ ေနာက္ ၿပီး ေစ်းကြက္ အင္အားစုမ်ားကုိ ပုိၿပီး တု႔ံျပန္ႏုိ္င္စြမ္းရွိေအာင္ လုပ္သင့္တယ္ လုိ႔ ဖ႐ုိက္မန္းရဲ႕ သီအုိရီက ၫႊန္း တယ္။
ဒီသီအုိရီရဲ႕ ေဖာ္ၫႊန္းမႈဟာ လက္ေတြ႕အားျဖင့္ စည္းမ်ဥ္းစည္း ကမ္းေလွ်ာ့ေပါ့ေရး၊ လြတ္လြတ္လပ္ လပ္ စီးပြားေရးလုပ္ေဆာင္ခြင့္ ရရွိ ေရးနဲ႔ စီးပြားေရးရဲ႕ အစိတ္အပုိင္း ႀကီးႀကီးမားမားကို ပုဂၢလိကပုိင္ ျပဳလုပ္ေရးဆီသုိ႔ ဦးတည္တယ္။ ဒီထက္ ပုိၿပီး အတိအက် ေျပာရရင္ အစုိးရ အေနနဲ႔ အစုိးရရဲ႕ သုံးစြဲမႈကုိ ျမႇင့္တင္ၿပီး စီးပြားေရးတုိးတက္ေအာင္ မလုပ္ပါနဲ႔။ အလုပ္အကုိင္ေတြကုိ အကာအကြယ္ေပးတဲ့ အေနနဲ႔ ေအာင္ျမင္မႈမရွိတဲ့ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြ ကုိ အစုိးရက မကယ္တင္ပါနဲ႔။ ဝန္ေဆာင္မႈ လုပ္ငန္းေတြကို အစုိးရက ပုိင္ဆုိင္ထားတယ္ဆုိရင္ ဖယ္ရွားပစ္ပါ။ ၿပဳိင္ဆုိင္မႈကို အားေပးပါ။ ေစ်းကြက္မ်ားရဲ႕ ဝင္ေပါက္ကုိ အတားအဆီး မလုပ္ပါနဲ႔။ ျဖစ္ႏုိင္ရင္ ဝင္ေငြခြန္စည္းၾကပ္ႏႈန္းကို ျဖတ္ေတာက္ပစ္ပါ။ လုပ္သားေစ်းကြက္ ကုိ အေႏွာင့္အယွက္မေပးပါနဲ႔လုိ႔ ဖ႐ုိက္မန္းက မိန္႔ၾကားတယ္။
ဒီအခ်က္အလက္ေတြကို ေပါင္း႐ုံးေျပာရရင္ ဖ႐ုိက္မန္းရဲ႕ သီအုိရီက အစုိးရရဲ႕ ေထာက္ကူေပးေနတဲ့ လက္ကုိ ေစ်းကြက္ရဲ႕ မျမင္ရတဲ့လက္နဲ႔ အစားထုိးဖုိ႔ ႀကဳိးပမ္းျခင္း ျဖစ္တယ္။ က်မ္း႐ုိးေဘာဂေဗဒ ပညာရွင္ Adam Smith ရဲ႕ မျမင္ရတဲ့လက္ သေဘာ တရားကုိ ေခတ္သစ္ပုံစံခြက္ထဲ ထည့္သြင္းလာျခင္းျဖစ္တယ္။ ေစ်းကြက္ မ်ားထဲမွာ ပုဂၢလိက လူသားတစ္ဦးစီရဲ႕ အက်ဳိးအျမတ္ဟာ လူ႔အဖြဲ႕ အစည္းတစ္ရပ္လုံးရဲ႕ ေပါင္းစု လုိအပ္ မႈကုိ ျဖည့္ဆည္းႏုိင္တယ္ဆုိတဲ့ အယူ အဆအေပၚ အေျခခံတယ္။
ေစ်းကြက္ရဲ႕ စြမ္းအားဟာ စီးပြားေရး လြတ္လပ္မႈျဖစ္တယ္။ စီးပြားေရး လြတ္လပ္မႈဆုိတာဟာလဲ ႏုိ္င္ငံေရး လြတ္လပ္မႈရွိမွ ျဖစ္ႏုိင္တယ္။ စီးပြားေရးနဲ႔ ႏုိင္ငံေရး လြတ္လပ္မႈ ဆုိတာဟာ တစ္ခုလုံးရဲ႕ အစိတ္အပုိင္း ႏွစ္ခုျဖစ္တယ္။ ပုဂၢလိက လူသား တစ္ဦးဟာ လြတ္လပ္စြာ ေရြးခ်ယ္ ခြင့္၊ လြတ္လပ္စြာ ေနထုိင္ခြင့္၊ လြတ္ လပ္စြာ ဝယ္ယူခြင့္နဲ႔ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္လုပ္ခြင့္ရွိရမယ္လုိ႔ ဖ႐ုိက္မန္း ကဆုိတယ္။
၁၉၆ဝ ႏွစ္မ်ားအတြင္း ကိန္းစ္ ရဲ႕ သီအုိရီကုိ တုံ႔ျပန္မႈအျဖစ္ ထြက္ ေပၚလာခဲ့တဲ့ မီလတန္ ဖ႐ုိက္မန္းရဲ႕ ေငြေၾကးဝါဒ- Monetarism ဟာ ၁၉၇ဝ ႏွစ္မ်ားမွာ Russell Kirk နဲ႔ Friedrich Von Hayek တုိ႔ရဲ႕ ကြန္ ဆာေဗးတစ္ဝါဒ- Conservatism နဲ႔ ပူးေပါင္းၿပီး ႏုိင္ငံေရး လႈပ္ရွားမႈ တစ္ခုအသြင္ ေဆာင္လာခဲ့တယ္။ ဒီလုိ တုိးတက္ျဖစ္ေပၚမႈဟာ ေနာက္ပုိင္း ကာလမွာ အေနာက္ အမွတ္တံဆိပ္ -Western Brand ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ ဒါကုိ ႏုိင္ငံေရးနယ္ပယ္မွာ လက္ ယာသစ္-New Right လုိ႔ ေခၚတယ္။
အေမရိကန္ႏုိင္ငံရဲ႕ ဒီကြန္ဆာ ေဗးတစ္ဝါဒသစ္ဟာ ဥေရာပ ဆုိရွယ္ လစ္ဝါဒနဲ႔ ဆန္႔က်င္ေပမယ့္ အေမရိကာနဲ႔ ၿဗိတိန္ ပညာတတ္အသုိင္း အဝုိင္းမ်ားက လက္ခံၾကတယ္။ အေမရိကန္သမၼတ ရီဂင္နဲ႔ ၿဗိတိန္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ မာဂရက္သက္ခ်ာ လက္ ထက္ေတြမွာ ကြန္ဆာေဗးတစ္ဝါဒ သစ္ကုိ တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ က်င့္သုံးလာခဲ့တယ္။ ဒီ ဝါဒသစ္ဟာ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ကမၻာ့ဘဏ္ - World Bank နဲ႔ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ ေငြ ေၾကးရန္ပုံေငြအဖြဲ႕ - IMF ေတြထဲ စိမ့္ ဝင္လာတယ္။
ဒီအဖြဲ႕အစည္းေတြကတစ္ဆင့္ အေမရိကန္ႏုိင္ငံရဲ႕ ကြန္ဆာေဗးတစ္ ဝါဒသစ္ကုိ ကမၻာကုိ တင္ပုိ႔ဖုိ႔ ႀကဳိး ပမ္းခဲ့တယ္။ World Bank နဲ႔ IMF တုိ႕က ေငြထုတ္ေခ်းတဲ့အခါ ဖြဲ႕စည္း တည္ေဆာက္ပုံ ျပင္ဆင္ခ်က္ အစီ အစဥ္မ်ား - Structural Adjustment Programs -SAPS အရ ေငြထုတ္ ေခ်းလာခဲ့တယ္။ တစ္နည္းေျပာရရင္ အေမရိကန္ႏုိင္ငံက သူ႔ရဲ႕ ကြန္ဆာ ေဗးတစ္ဝါဒသစ္ကုိ အျခားႏုိင္ငံ ေတြအေပၚ သြတ္သြင္းဖုိ႔ အတင္း အဓမၼ ႀကဳိးပမ္းအားထုတ္မႈျဖစ္တယ္။ ဒီ SAPs အစီအစဥ္ေတြကို ဝါရွင္တန္ ဆႏၵသေဘာထား ဒါမွမဟုတ္ ဝါရွင္ တန္ ကြန္ဆန္ဆပ္ - Washinaton Consensus လု႔ိေခၚတယ္။
ဝါရွင္တန္ ကြန္ဆန္ဆပ္နဲ႔ ကမၻာကုိစုိးမုိးျခယ္လွယ္ဖုိ႔ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံရဲ႕ အႀကံဟာ ေအာင္ျမင္မႈ မရွိ ျဖစ္ခဲ့ရတဲ့အျပင္ ေနာက္ပုိင္းမွာ အေမ ရိကန္စီးပြားေရးက်ဆုံးခန္းဆီသု႔ိ ဦး တည္သြားေစခဲ့တယ္။
Ref: Stefan Halper:" The Rise and Fall of The Washington Consensus"
ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါဦးမည္။
